کتابداری؛ حرفه ای به گستره 300 سال قدمت در حرم مطهر رضوی
تاریخ انتشار: ۲۴ آبان ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۹۰۹۵۳۵۹
به گزارش قدس آنلاین، کتاب و کتابداری سابقهای دیرینه در فرهنگ و تمدن اسلامی و ایرانی دارد و اسنادی که در این خصوص در مرکز اسناد آستان قدس رضوی موجود است گواه بر این مدعاست. ما در این گزارش، به مناسبت هفته کتاب و کتابخوانی، نظری بر فعالیت کتابداری و کتابداران در این آستان مقدس می افکنیم.
قدیمی ترین سند کتابداری با بیش از 300 سال قدمت
قدیمی ترین اسناد مربوط به کتابداری و کتابخانه، در مرکز اسناد آستان قدس رضوی نگهداری میشود.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
الهه محبوب، رئیس اداره اسناد آستان قدس رضوی، با معرفی قدیمیترین سند حرفه کتابداری که متعلق به سال 1009 قمری است، به بررسیهای انجام شده روی اسناد اشاره دارد که سابقه شغل کتابداری به عنوان رئیس کتابخانه را از دوره صفوی عنوان میکند.
وی به اهمیت شغل کتابداری در ادوار مختلف تاریخی اشاره می کند و می گوید: کتابدارها معمولا توسط شاهان منصوب و عمدتا افرادی فاضل و دانشمند برای این کار گمارده می شدند. خاندان دانشمند دوست محمد استرآبادی از جمله خاندانی بودند که سالیان سال کتابداری کتابخانه آستان قدس رضوی را بر عهده داشتند.
وظایف کتابدار
وظیفه کتابدار، نظارت بر همه امور کتابخانه اعم از تحویل گرفتن کتاب های صحافی شده، وقفی و نذری و امانت کتاب به مراجعان بود و تا اواسط دوره قاجار کتابدار به نوعی رئیس کتابخانه نیز محسوب می شد. اما از دوره قاجار با ایجاد شغل ریاست کتابخانه، بسیاری از این امور به رئیس کتابخانه واگذار شد.
محبوب به مشاغلی همچون ناظم، معاون، امین، مشرف، ضابط، مدرس، فراش، دربان، خادم، مذهب، محرر، طغرانویس در کتابخانه اشاره دارد که در دوره قاجار با توسعه کتابخانهها ایجاد شد.
با توجه به وقفی بودن کتابها، حفاظت از آن وظیفه خطیری را ایجاد میکرد و البته همین مسئله باعث تداوم و جاودانگی کتابخانه آستان قدس رضوی تا به امروز بوده است.
کتابخانه رضوی از قاجار تا انقلاب اسلامی
در دوره قاجار و در زمان تولیت حاج میرزا موسی خان(1248-1261ق) ملاحسین نامی که از مشاهیر و اتقیای روزگار خود بوده است، کتابدارکتابخانه آستان قدس رضوی میشود.
در زمان سلطنت ناصرالدین شاه، ابوالحسن میرزا شیخ الرئیس، متصدی و رئیس کتابخانه رضوی بوده است و بعد از او حاج اوکتای قاآن پسر حسنعلی میرزا شجاع السلطنه ریاست کتابخانه را بر عهده داشته است.
در این دوران سمتهایی چون رئیس کتابخانه، معاون، ناظم، صحافباشی، کتابدار، مصحح و... در کتابخانه وجود داشته و دارای شرح وظایف و مواجب معین و مشخص بوده اند.
در دوره پهلوی ابوالقاسم کتابداری از کتابداران کتابخانه آستان قدس رضوی برای گذراندن دوره آموزشی کتابداری به صورت آکادمیک حدود دو سال به اروپا سفر کرده و اولین کتابدار این کتابخانه است که دوره علمی و آکادمیک کتابداری را تعلیم دیده است. وی چندی به سمت معاون و حدود هفت سال نیز به سمت ریاست کتابخانه انتخاب شد.
کتابداری آکادمیک
با توجه به تحولات و توسعه علوم در قرن بیستم و ایجاد برخی رشتهها، کتابداری به عنوان یک علم و رشته، دارای رتبه دانشگاهی و اعتبار آکادمیک شد و دانشگاه های مختلف به تربیت و پرورش کتابدار پرداخته و کم کم کتابخانههای بزرگ با استخدام کتابداران، روند خدمات و توسعه کتابخانهها را از حالت تجربی خارج کرده و برای امور مختلف کتابخانه، استاندارد ها و معیارهایی تهیه و منتشر شد.
محمد مشایخی، رئیس کتابخانه عمومی آستان قدس رضوی، در این باره می گوید: کتابداری برگرفته از دو عنصر اساسی کتاب و انسان است که کتابدار مسیر ارتباط این دوعنصر را هموار میکند.
وی، تمامی هزینهها، دغدغه و وسواس در انتخاب و خرید، ساماندهی و فهرست نویسی استاندارد، بخشها و تالارهای دسترس پذیر، اطلاع رسانی و تبلیغ دقیق را برای دسترسی کاربر به منبع مورد نیازش عنوان میکند.
کتابداران بارگاه منور رضوی
مشایخی می گوید: جایگاه و اهمیت کتابدار به جز مواردی که ذکر شد در تمامی کتابخانه ها دارای حساسیت است، در کتابخانه آستان ملکوتی حضرت شمس الشموس از زوایای دیگر نیز دارای اهمیت است.
وی کتابخانه آستان مقدس رضوی را به دلیل انتساب به بارگاه ملکوتی آقا علی بن موسی الرضا (ع) که ملقب به عالم آل محمد(ص) هستند، دارای شان و منزلتی بزرگ عنوان می کند که بر این اساس می بایست به بهترین منابع، امکانات و تجهیزات مجهز بوده و خدمات ارائه شده در شأن این امام همام باشد.
مشایخی با اشاره به قدمت کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی که به بیش از هزار سال می رسد، می گوید: وظیفه کتابداران و مدیران این مرکز نسبت به سایر کتابخانهها چندین برابر است. کارکنان میبایست ضمن ارائه خدمات ارزنده و مناسب، حفاظت از میراث مکتوب شیعه، توسعه خدمات با زیربنای فناوریهای نوین را نیز مد نظر داشته باشند.
وی به دلیل رشد فراوان دیجیتال سازی منابع، توسعه زیر ساختهای خدمات الکترونیک و مجازی، توسعه خدمات و گسترش مناسب مراکز تخصصی، نقش بستن تصویر سازمانی بسیار مناسب از کتابخانه در ذهن کاربران، توقع مراجعان و اعضا از کتابخانه مرکزی را بسیار مهم عنوان و تاکید می کند که کتابداران به این موضوع باید توجه کنند.
اطلاعات به روز کتابدار
وجود منابع غنی و ارزشمند این کتابخانه که از نظر تنوع منابع اطلاعاتی در منطقه بی نظیر است و علاوه بر کتاب های خطی، چاپ سنگی، کتب چاپ سربی، کتاب های چاپ معمولی، پایان نامه ها، نشریات، اسناد، عکس ها، نشریات دولتی، نقشه ها، اشیای موزهای و... را در بر می گیرد، نیازمند آن است که کتابدارانی با سطح اطلاعاتی به روز از منابع در این مجموعه فعالیت کنند.
آنچه به عنوان یکی از شاخصههای کتابخانه آستان قدس رضوی به شمار میرود، ارائه مشاوره اطلاعاتی مناسب در میان میلیون ها رکورد و منبع کتابخانهای، ارائه خدمات ارجاعی به کاربران و داشتن اطلاعات به روز کتابداران این مجموعه است که محیطی قابل اعتماد را برای مخاطبان آن ایجاد کرده است.
منبع: قدس آنلاین
کلیدواژه: حرم مطهر رضوی حرم مطهر امام رضا ع حرم رضوی کتابخانه آستان قدس رضوی رئیس کتابخانه کتابخانه ها دوره قاجار کتاب ها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.qudsonline.ir دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «قدس آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۹۰۹۵۳۵۹ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
اجرای ۳۵۰ برنامه توسط آستان قدس رضوی در ایام دهه کرامت
مدیر ارتباطات و اطلاعرسانی مرکز ارتباطات و رسانه آستان قدس رضوی گفت: آستان مقدس امام رضا علیهالسلام اجرای ۳۵۰ برنامه را در دهه کرامت در سراسر کشور مدنظر قرار داده است. - اخبار استانها -
به گزارش خبرگزاری تسنیم ازقم، عمار خسروجردی در نشست ستاد بزرگداشت دهه کرامت که پیش از ظهر امروز در سالن محراب حرم مطهر بانوی کرامت برگزار شد، اظهار داشت: دهه کرامت فرصتی برای تبیین معارف اهلبیت (ع) و امتداد این معارف در شهرها و جوامع است.
وی پیگیری محتوای دهه کرامت را از مأموریتهای جدی مجموعه آستان قدس رضوی دانست و افزود: نشاط اجتماعی، معرفت افزایی و بسط خدمت کریمانه از زیر محورهایی این شعار است که در برنامههای دهه کرامت آستان قدس رضوی دنبال میشود.
مدیر ارتباطات و اطلاعرسانی مرکز ارتباطات و رسانه آستان قدس رضوی با بیان اینکه آستان مقدس امام رضا علیهالسلام اجرای 350 برنامه را در دهه کرامت در سراسر کشور مدنظر قرار داده است گفت: مهمترین رویداد آستان قدس که متناسب با جایگاه امام رضا علیهالسلام است برگزاری دومین کنگره حضرت رضا علیهالسلام است.
وی عنوان کرد: تا کنون بالای 50 پیشنشست در سراسر کشور برای کنگره حضرت رضا علیهالسلام برگزار شده و زمینه مشارکت و احیای امر اهلبیت (ع) بهوسیله این رویداد بزرگ مدنظر است.
خسروجردی رویداد دیگر آستان قدس در دهه کرامت را برگزاری جشن ویژه شب میلاد امام رضا (ع) در خیابان امام رضا (ع) دانست و تصریح کرد: تا جایی که میتوانیم به دنبال این هستیم که کیفیت جشن و محتوای فرهنگی آن را ارتقا دهیم تا تبدیل به رویدادی فراگیر در شهر مشهد شود.
وی خاطرنشان کرد: رویداد دیگر جشنهای زیر سایه خورشید است که در مناطق مختلف کشور با حضور خادمان آستان مقدس رضوی انجام خواهد شد و در حوزه خدمات اجتماعی در سراسر کشور فعال خواهند بود.
انتهای پیام/.